آیه پر برکت قرض الحسنه

 

 حلول ماه مبارک رمضان ماه بهار قرآن مبارک

 من ذی الذی یقرض الله قرضاً حسناً فیضاعفه له اضعافاً کثیره و الله یقبض و یبسط و الیه ترجعون. (264 - بقره)

آیه ها واحادیث مرتبط با قرض الحسنه:

کیست که به خدا قرض دهد, قرض نیکو را, تا آن را برای او مضاعف سازد به اضعاف بسیار و خداست که تنگ می گیرد و یا می بخشد و بازگشت همه شما به سوی اوست.
مراد از قرض دادن به خدا, خرج کردن در راه خداست, نظیر تمام کارهای خیری است که انجام می شود, هر نوع کمک به بندگان خدا برای رضای خدا نوعی وام دادن به خدا به حساب می آید.
ساختن بناهایی که سود آن در کوتاه مدت یا دراز مدت عاید همه مردم می شود همچون مؤسسات خیریه, خانه سازی واحدهای آموزشی, بیمارستانها, مراکز علمی و تربیتی, دستگیری از بینوایان, اعطاء هزینه تحصیل جوانان با استعداد, خشنود کردن مردم ستمدیده, رسیدگی به حال ضعیفان, یتیم نوازی, اطعام مساکین, فراهم کردن وسیله ازدواج جوانان که قرض دادن در آن مندرج و در سرلوحه ی همه آنها قرار دارد. زیرا تمام آنها به علاوه آنچه که به عنوان وجوهات پرداخته می شود, صدقه به حساب می آید و رسول خدا علیه صلوات الله فرموده در شب معراج دیدم که در بهشت نوشته است : الصدقه بعشر امثالها و القرض بثمانیه عشر «السنن» کسی که در راه خدا صدقه می دهد ده برابرش پاداش به او عطا می شود و کسی که قرض می دهد, ثواب آن هیجده برابر است.
پرسیدم ای جبرئیل علت اینکه ثواب قرض بیشتر از پاداش صدقه است چیست؟ گفت : صدقه ممکن است به غیر مستحق برسد, ولی وام گیرنده واقعی, تا محتاج نباشد برای دریافت وام اقدام نمی کند.

واقرضوا الله قرضاً حسناً « سوره مزمل» به خدا قرض نیکو دهید.
فعل امر «واقرضوا الله» خطاب به همه مسلمانان است و هر کس به اندازه توانایی خود می تواند این دستور مؤکد خداوند تبارک و تعالی را عمل کند, هیچکس نمی تواند به بهانه نداشتن از این دستور سرپیچی کند, زیرا او می تواند مقداری از پول خود را ولو ناچیز در مؤسساتی که صادقانه وام می پردازند, قرار دهد و لذا «واقرضوا», فعل امر است و لذا همه ی ما به عنوان یک دستور می توانیم به اجرای آن بپردازیم. اگر همه ی ما طبق دستور قرآن نماز می خوانیم یا روزه می گیریم یا به حج می رویم باید طبق همین آیه از قرآن به پرداخت وام به دیگران نیز قیام کنیم . 
صدقه ، مطلق کار نیک و محبتی است که شما می توانید به فقیر و غنی, به آشنا و بیگانه کوچک و بزرگ وزن ومرد از هر گروه و دسته ای داشته باشید.
برای مثال, وقتی سنگ کوچکی را از مسیر راه در کوچه و خیابان برمی دارید که پای مردم به آن برخورد نکند, یا به کودکی لبخند می زنید که شاداب تر شود یا با هدیه ی یک قطعه شیرینی کودک گریانی را آرام می کنید,دست نوازش به سر یتیم می کشید, ... همه از نوع صدقه است. (به شرطی که با نهایت صداقت و صافی دل این عبادت را انجام دهید.) زیرا از کلمه صدقه ، صداقت و اخلاص برمی خیزد. حال بررسی کنید از میان تمام صدقات کدامیک برتر است؟ به طور مسلم, صدقه ای که پایداریش, زندگی سازتر, اساسی تر و بنیادی تر باشد, برتری بیشتری دارد. اگر بتوانید با پول خود تمام خویشاوندان خود را به صرف یک وعده غذا دعوت کنید, کار خوبی انجام داده اید اما اگر همین پول را تنها به عنوان قرض آنهم به طور مستقیم یا غیرمستقیم بدون منت و به طوری که اسباب شرمندگی و خجالت وام گیرنده نشود. در اختیار یکی از ضعیف ترین خویشان خود قرار دهید تا بتواند به راحتی برای دختر خود جهیزیه تهیه کند و او را به خانه شوهر بفرستد و سپس پول شما ر با خاطری آسوده و به تدریج بپردازد, بهتر نیست ؟ به نظر شماکدامیک پاداش بیشتری دارد؟ کدامیک مهم تر, اساسی تر و بنیادی تر است؟ کدامیک نیز خدا ورسول خدا(ص) و ائمه اطهار (ع) را خوشحال می کند؟
یا اگر همین پول در اختیار یکی از جوانان تهیدست فامیل قرار دهید تا بتواند کسب و کاری را برای خود دست و پا کند, مثلاً ابزار مورد نیاز شغل خود را خریداری کند و به طور مستقل به کار تولیدی بپردازد و به یک زندگی شرافتمندانه برسد و سپس به تدریج پول شما را پس دهد و یک بار دیگر پول شما را قرض بگیرد و ازدواج کند و باز پول شما را در زمان مناسب پس دهد آیا شما خوشحال نمی شوید؟ آیا انبیاء و اولیاء خدا از این عمل که افضل صدقات است خرسند نمی شوند؟ مسلماً چرا! پس توجه داشته باشیم که مهم ترین صدقه یا برترین صدقات, وام دادن به افراد آبرومند, آبرودوست و نیازمند است.

پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمود: 
من اقرض مؤمناً قرضاً ینتظر به میسوره، کان ماله فی زکاةٍ، و کان هو فی صلاةٍ من الملائکة حتّی یؤدیه: کسی که به مؤمنی تا مدّتی که او توان ادای آن را داشته باشد، قرض بدهد، مال او به عنوان زکات است (و ثواب زکات را دارد) و قرض دهنده تا هنگام ادای قرض، مورد درود فرشتگان است.

امام صادق (ع) فرمود :

بر در بهشت نوشته ده است که ثواب صدقه ده برابر و ثواب قرض الحسنه هیجده برابر است. و نیز فرمود وقتی به کسی قشرض می دهید، مال شما در هر لحظه در صدقه است تا پول شما برگردد. زیرا در هر لحظه می توانید پول خود را مطالبه کنید و چون به برادر خود فرصت می دهید، لذا مانند این است که پول شما در صدقه است.

تعاونوا علی البر و التقوی و لا تعاونوا علی الاثم والعدوان وا تقوا الله ان الله شدید العقاب (مائده) 
یکدیگر را درکارهای نیک و احسان و پرهیزگاری یاری کنید و برگناه و ستم و تعدی همدست نشوید و از خدا بترسید که عقوبت او شدید است.

این کریمه زندگیساز همه مسلمانان را بطور مطلق به کمک و یاری کردن یکدیگر – از جمله قرض دادن – و برآوردن آرزوها و نیازهای مشروع و رفع نگرانی ها و نارحتی ها و مسرور ساختن یکدیگر دعوت و از هم دستی برای وقوع گناه و ظلم و ستم و ایجاد نگرانی به طور شدید نهی کرده است.
وام دادن به طور مستقیم و غیرمستقیم در تمام آیاتی که مردم را به کارهای خیر دعوت می کند لحاظ شده است. زیرا وام دادن, در گره گشایی از دشواریها, مسرور ساختن, برطرف ساختن ناراحتی ها و رفع مشکلات مادی وروحی دخالت تمام دارد.
برای آنکه بدانیم اسلام چگونه معضلات و مشکلات اقتصادی مردم را حل می کند به چند روایت زیر توجه فرمایید.
عمر بن شمر از حضرت صادق (ع) از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم روایت کرده فرمودند : مَن اَقرضَ مؤمناً یَنتَظِرُ بِهِ مَیسُورَه, کانَ مالِهِ فی زَکوهٍ وکانً هُوَ فی صلواهٍ مِنَ المَلئکه حَتّی یُوَدَّیَهُ اِلَیه. هرکس به مؤمنی قرض بدهد و تا وقتی بدهکار توانست پول خود را به راحتی بپردازد, صبر کند, مال او در زکات و خودش نیز در دعا و طلب رحمت ملائکه است.
عیاشی می گوید درباره کلمه معروف در این آیه از قرآن کریم سئوال کردم. فرمود منظور از کلمه معروف قرض دادن است.
و آیه این است که : لا خیر فی کثیرٍ من نجواهم اِلّا من اَمَرَ به صدقهٍ اَو معروفٍ اَو اصلاح مِن الناس و مَن یفعل ذلک ابتغاء مرضاتِ الله فَسوفَ نؤتیه اجراً عظیماً. یعنی خیر و فایده ای در بسیاری از مذاکرات سری مردم نیست مگر اینکه با هم درباره صدقه یا معروف یا اصلاح بین مردم صحبت کنند, و کسی که در امور بالا اقدام نماید, به زودی به او پاداش بسیار زیاد خواهیم داد.(تفسیر عیاشی)
عبدالله بن سنان از امام صادق (ع) از رسول امین صلی اله علیه و آله و سلم روایت کرده است که فرموده : اَلفَ درهَمٍ اَقرِضُها مَرَّتین اَحَبُّ اِلَیَّ مِن اَن اَتَصَدَّقُ بِها مَرَّه , بسی دوست تر دارم, هزار درهم را دوباره قرض بدهم تا یک بار آن را در راه خدا صدقه بدهم و نیز فرمود همانگونه که برای بدهکار جایز نیست با داشتن امکانات بدهی خود را به تأخیر بیاندازد, جایز نیست که تو هم با داشتن امکانات کسانی را که از آنها طلب داری برای پرداخت وام خود تحت فشار قرار دهی یعنی اگر تمکن مالی داری, پول اضافی داری و کسانی نیازمند پول تو می باشند باید در حداقل زمان پول خود را به ایشان وام بدهی و آنقدر صبر کنی تا بتوانند بدون آنکه معیشت زن و فرزند خود را دچار مشکل نمایند به راحتی بدهی خود را بپردازند.
نکته مهم این است که محمدامین صلی اله علیه و آله و سلم, به دو طرف توصیه می کند که ملاحظه و هوای طرف مقابل را داشته باشند, اگر برای بدهکار نیز گشایش حاصل شد باید در حداقل زمان بدهی خود را بپردازد, ضمناً وام دهنده نیز باید به وام گیرنده آنقدر مهلت بدهد که او بدون سختی و فشار و رنج وتعب دین خود را ادا نماید.
باز هم برای آنکه با فرهنگ اسلام در این زمینه بیشتر آشنا شویم, کلام درخشانی از آن رسول معظم (ص) را ذکر می کنیم, عبداله بن مسعود از آن نیّراعظم نقل کرده است که فرمود : مأمن مَسلِمٍ یَقرِضُ مُسلِماً قرضاً مَرَتَینِ اِلّا کانَ تصدقتها مُرَّه «اَلسنَن»
هیچ مسلمانی نیست که به مسلمان دیگر دو مرتبه قرض دهد, مگر آنکه ثواب یک مرتبه صدقه را دریافت کند.

می بینید, با وجودی که در صدقه پول خود را از روی صدق و صفا و بدون چشمداشت به صدقه گیرنده می دهید و آنرا پس نمی گیرد, اما وقتی دوباره پول خود را قرض بدهید, یعنی آنرا دوباره دریافت کنید, مع الوصف پاداش این حرکت دوم شما, یعنی دوباره قرض دادن معادل یکبار بخشش بدون بازگشت است. شیخ صدوق در کتاب اِمالی خود می نویسد فُضیل بن یسار روایت کرده که امام صادق (ع) فرموده : ما من مَسلِمٍ اَقرضَ مسلماً قرضاً یُریدُ وَجهُ الله اِلّا اِحتَسبَ لهُ اَجرَها بِحِسابِ الصَّدَقَه، هیچ مسلمانی به برادر مسلمان خود از روی اخلاصی کامل و فقط بخاطر رضای خدا قرض نمی دهد، مگر آنکه پاداش صدقه را دریافت می نماید.
یعنی وقتی از روی نهایت پاکی و صمیمیت و فقط «قُربه الی الله» وام می دهی مانند آن است که آن را در راه خدا بلاعوض انفاق کرده ای.
وقتی از امام صادق علیه السلام دوباره کلمه «ماعون» در آیات سوره ماعون سؤال کردند فرمودند : هوالقرضُ تَفرِضهُ، والمعروف تَصنِعُهُ و مَتاعِ البَیت تُعیَرهُ و مُنهُ الزکوه، ماعون به معنی قرضی است که به کسی می دهی و احسان و مساعدتی است که درباره بندگان خدا می کنی و وسائل ولوازم خانه است که به عاریت در اختیار دیگران قرار 
می دهی و زکات و صدقات جزء ماعون است و آیات مورد نظر در سوره ماعون به شرح زیر است : فَوَیلَ لِلمُصلّین الذّین هم یراءون، و یَمنَعُونَ الماعون،
وای برنمازگزاران – که از حقیقت نماز غافلند – و نماز مانع ایشان از کارهای زشت نمی شود، و از یاد خدا 
بی نصیب اند، وای بر ریاکاران که اعمالشان خالص و محض رضای خدا نمی باشد، وای بر مردمی که ماعون را منع 
می کند. یعنی از کارهای نیک روی گردان هستند. از دیدگاه رسول خدا، صلی ا... علیه و اله و سلم، کسی که بتواند نیاز برادر مسلمان خود را برطرف نماید و برای گره گشائی او اقدام نکند، بوی بهشت را نخواهد شنید.
مَنِ احتاجَ اِلیه اَخوُهُ المُسلِم فی قرضٍ و هو یَقدِرُ عَلَیه فَلَم یَفعَل حَرَمَ الله عَلَیه ریح الجَّنَّه. «ثواب الاعمال» هرکس قدرت و توانایی و تمکن مالی داشته باشد و برادر مسلمان او نیازمند کمک او باشد، او برای وام دادن به او اقدام نکند، بوی بهشت بر او حرام خواهد شد.
می بینم تأکید قرآن، رسول خدا و امام صادق علیه السلام برای مشکل گشایی گرفتاری های مردم از طریق وام دادن چه اندازه است، شایسته است ما که خود را پیرو قرآن و از امت رسول خدا و شیعه امام جعفرصادق می نامیم جهت اجرای دستورات قرآن و رهبران دینی خود اقدام نمایم.
در پایان این مقاله باز هم برای این که اهمیت این عبارت بسیار بزرگ برای پیروان آیین پاک محمدی (ص) مشخص شود از رسول امین (ص) جمله ای ازکتاب کامل الزیاره حدیثی را نقل می کنیم که فرمود : اَحَبُّ الاعمال الی الله ثَلاثَه : اِشباع جُوعَهَ المُسلِم وَ قَضاءُ دَینِه و تَنفیسُ کَربَتِه.
محبوب ترین اعمال نزد خدای تعالی سه عمل است : سیرکردن مسلمان و اداء کردن قرض او و رفع گرفتاری و غم و غصه وی.
که می دانیم که اگر به برادر خود وام پرداخت نمائیم، هر سه مشکل او برطرف می شود.
نکته مهم :
در حدیث است که هرگاه جنازه ای را می آورند که رسول خدا (ص) بر او نماز گزارد حضرت از هیچیک از اعمال او نمی پرسیدند جز آن که از بدهکار ی و حق الناس، اگر می گفتند : این شخص مدیون است، حضرت بر او نماز نمی کرد و هرگاه مدیون نبود بر او نماز می گذارد. روزی جنازه ای آوردند، هنگامی که حضرت مهیای تکبیر شد، پرسید آیا این شخص به کسی بدهکار نیست، گفتند : دو دینار بدهکاری دارد، حضرت عقب رفته و نماز نخواند، امیرالمؤمنین (ع) عرض کرد هُماّ عَلَّی یا رسول الله، این دو دینار برعهده من و ضامنم که آن را به صاحبش بپردازم رسول خدا برآن جنازه نماز کرد، سپس رو به امیرالمؤمنین (ع) کرد و فرمود : 
جزاکَ الله عَنه خیراً، فَکَّ اللهُ رِهانک؛ کما فَکَکتَ رِهان اخیک، انه لَیس من مَیِّتٍ یَموت وَ عَلَیه دَینَ اِلّا وَ هُوَ مُرتَهَن بِدینِه و مَن فَکَ رِهانَ مَیِّتِ فَکَّ الله رِهانَهُ یوم القیامَه «المستطرف» 
خدا تو را جزای خیر دهد، خدا رهان ترا فک کند همچنان که رهان برادر دینی خود را فک کردی سپس فرمود : همانا هرکس بمیرد و دِینی برذمه اش باشد، مرهون و گرو آن دین خواهد بود، و هرکس رهان میتی را فک نماید خدای تعالی در روز قیامت رهان وی را فک خواهد کرد.

منبع : سایت قرض الحسنه